Người xưa nhận định, ngày 5/5 âm lịch chính là ngày chuyển giao từ mùa xuân vào mùa hạ, sự chuyển tiết này tạo điều kiện để cho sâu bọ, côn trùng phát triển, sinh sôi nảy nở

1.Nguồn gốc tết Đoan Ngọ

Theo truyền thống á đông, tết Đoan Ngọ cũng tương tự như những tết cổ truyền khác, từ Đoan Ngọ có nghĩa là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa). Vào ngày này, dương khí cao nhất vào giờ Ngọ.

Trong một tháng, dương khí luôn thịnh vào những ngày Ngọ, nhất là ngày Ngọ thượng tuần và cao nhất vào tháng Ngọ (tháng Ngọ). Vì thế người ta cho rằng, dương khí đạt cực điểm vào giờ Ngọ của ngày Ngọ đầu tiên trong tháng Ngọ tức là ngày 5/5 âm lịch, do đó có cái tên là Tết Đoan Ngọ trong dân gian.

2. Vì sao giết sâu bọ vào dịp tết Đoan Ngọ?

Người xưa nhận định, ngày 5/5 âm lịch chính là ngày chuyển giao từ mùa xuân vào mùa hạ, sự chuyển tiết này tạo điều kiện để cho sâu bọ, côn trùng phát triển, sinh sôi nảy nở.

Vào thời điểm này, người ta có tục làm lễ dâng hương cầu cho mùa màng bội thu, sâu bọ có hại bị diệt, con người tránh được bệnh tật, nên tết Đoan Ngọ còn mang ý nghĩa diệt sâu bọ.

Thực phẩm được sử dụng trong tết Đoan Ngọ như Trứng Luộc, cơm rượu, cháo chè kê, bánh đa, rượu hùng hoàng, rượu xương bồ,…để khai mở cửu khiếu (9 cái lỗ tự nhiên trên cơ thể) nhằm dự trữ năng lượng chống lại khí dương quá cao của trời đất, thông dương khí.

Nhiều nơi còn chọn những trái cây có vị chua với ngụ ý giảm sự tác động xấu với tim, gan và hệ thống mạch máu.

Một số tài liệu cho rằng, vào ngày dương khí thịnh, cây cối sẽ tích trữ nhiều chất hơn để chống lại dương khí khắc nghiệt, do đó ngành y tổ chức hái thuốc vào trưa ngày 5/5 để mong lấy được nhiều dược tính từ thuốc hơn. Và ngày này cũng là ngày thờ tổ của ngành Y, những học trò ngành Y sẽ đến tết Thầy của mình vào ngày này.

3. Truyền thuyết “Tết diệt sâu bọ”

Vào đầu tháng 5, cũng là lúc kết thúc vụ lúa Chiêm để bước vào vụ Mùa, thời điểm này sâu bọ phát triển nhiều khiến cho nông dân khổ sở tìm cách tiêu diệt nhưng đều vô dụng, bỗng nhiên có một ông lão từ xa tới tự xưng là Đôi Truân, ông bày cho nông dân lâọ đàn cúng tại nhà, gồm bánh gio, trái cây, sau đó ra trước nhà tập thể dục.

Mọi người cùng làm theo, chỉ một lúc sau, sâu bọ té xuống đất rồi bò đi mất, lão ông nói “Sâu bọ vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng” rồi ông biến mất.

Để tưởng nhớ tới sự việc này, những người nông dân đặt cho ngày này là “Tết diệt sâu bọ” hay còn gọi là Tết Đoan Ngọ vì giờ cúng vào lúc giữa trưa (giờ Ngọ).