Theo quan niệm dân gian cứ sau khi cúng tiễn ông Công ông Táo về Trời thì gia chủ tiến hành lau dọn bao sái bàn thờ. Nhiều người tưởng rằng việc dọn dẹp bàn thờ là chỉ cần làm sạch sẽ mọi thứ là được nhưng ít ai biết rằng việc dọn dẹp bàn thờ không hề đơn giản, nếu không làm đúng cách thì nó có thể ảnh hưởng tới sức khỏe, tài lộc, may mắn của gia chủ.
Bàn thờ là nơi rất linh thiêng, là nơi hiện diện của thần linh, tổ tiên vì thế việc vệ sinh bàn thờ, lau dọn bàn thờ đúng cách cần đặc biệt chú trọng. Các bạn cần lưu ý về thời điểm lau dọn bàn thờ, người lau dọn bàn thờ, các việc cần làm trước khi lau dọn, cách vệ sinh bàn thờ đúng cách, để tránh vi phạm các kiêng kị trong việc dọn bàn thờ. Sau đây chúng tôi xin hướng dẫn cách lau don bàn thờ đúng chuẩn.
Dọn bàn thờ, vệ sinh bát hương, tỉa chân nhang… là những điều nên làm khi Tết đến xuân về. Đã thành lệ, nhiều gia đình thường dọn bàn thờ ngày 23 tháng Chạp – khi ông Công ông Táo về chầu trời. Việc này phải được làm một cách thành kính và cẩn trọng, bởi nó thể hiện tín ngưỡng tâm linh của người Việt ta. Bàn thờ được dọn dẹp sạch sẽ chẳng những để nhà cửa sạch đẹp, mà quan trọng hơn là mời thần linh cùng ông bà tổ tiên về ăn Tết, chứng giám cho tấm lòng thành của con cháu và phù hộ cho mọi người trong gia đình một năm mới an khang hạnh phúc.
Dọn bàn thờ, tỉa chân nhang không có nguồn gốc hay điển tích gì xa xưa mà đơn giản chỉ là công việc dọn dẹp bình thường, loại bỏ phần thừa thãi ở đây là chân hương – phần còn lại của nén hương sau khi cháy hết phần tỏa hương. Lau bát hương, tỉa chân hương sẽ giúp cho ban thờ sạch sẽ, tỏ lòng thành kính của con cháu.
Tất nhiên cũng có nhiều quan điểm trái ngược trong việc tỉa chân nhang, bởi có người lại cho rằng một bát hương đầy đặn với nhiều chân hương chính là chứng tích thể hiện tấm lòng của con cháu với thần linh, tiên tổ. Bát hương càng đầy đặn thì càng mang tưới nhiều phúc lộc. Song cũng có nhiều người lại có thói quen dọn dẹp ban thờ ngay sau mỗi lần thắp hương, không để bát hương quá đầy mà chú trọng bát hương quang đãng để không che mắt thần linh, tiên tổ về chứng giám.
Theo dân gian, việc dọn bát hương thường tiến hành vào sáng 23 tháng Chạp hằng năm. Trước khi tiến hành, gia chủ sẽ thắp hương xin phép. Tất cả chân hương cả một năm nên được rút bớt, sau đó hóa cùng với tiền vàng.
Tuy nhiên, ngày nay ai cũng bận rộn, không thể nghỉ việc để ở nhà dọn dẹp, do đó thời gian linh động hơn, gia chủ có thể tiến hành lau dọn bàn thờ tổ tiên vào một ngày khác phù hợp hơn với mình.
Các giờ đẹp để gia chủ có thể chọn khi lau dọn bàn thờ cuối năm Canh Tý đó là 5- 7 giờ (giờ Mão); 9 – 11 giờ (giờ Tỵ); 15 – 17 giờ (giờ Thân); 19- 20 giờ (giờ Tuất).
Một lưu ý nhỏ là không nên để bát hương từ năm này qua năm khác. Khi lau dọn bát hương chỉ nên để lại 3 chân hương.
Với những bát hương của người đã mất nhưng chưa qua 3 năm, nếu là đàn ông thì để lại 7, còn đàn bà để lại 9 chân hương. Bát hương quan thần linh tỉa hết, chỉ giữ lại 5 chân nhang.
Các gia đình Việt thường có một nghi thức rất quan trọng khi lau dọn bàn thờ cuối năm đó là lễ rửa bát hương, theo Phật giáo gọi là lễ bao sái. Đây là dịp để gia chủ lau dọn bàn thờ, chuẩn bị đón năm mới.
- Chọn người: Việc lau dọn bàn thờ ai làm cũng được, thường thường thì gia chủ đại diện trong gia đình đứng lên thực hiện. Tuy nhiên, người lau dọn bàn thờ phải tâm tánh thiện lương, có lòng hướng tâm linh sống thiện lành, ngoài ra cũng cần cẩn thận, tỉ mỉ để tránh đổ vỡ đồ thờ quý, vật phẩm, ảnh gia tiên…. Trước kế hoạch dọn dẹp bàn thờ, các bạn phải lưu ý tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc quần áo chỉn chu.
- Chuẩn bị đĩa hoa quả đặt lên, sau đó thắp một nén hương thông báo cho tổ tiên và thần linh biết ngày hôm nay sẽ thu dọn bàn thờ, mời tổ tiên và thần linh tạm lánh sang một bên để con cháu thực hiện công việc.
- Chuẩn bị nước lau rửa: Tùy điều kiện gia đình, có thể sử dụng các loại nước sau đây.
* Sử dụng nước ấm:
Khi lau rửa bàn thờ, gia chủ không nên dùng nước lạnh mà hãy dùng nước ấm. Chỉ cần đun sôi nước và để cho nguội bớt rồi thấm vào khăn sạch để lau bài vị, bàn thờ tổ tiên.
Khi dọn dẹp, phải lau bài vị trước rồi mới đến bát hương. Làm ngược lại sẽ khiến gia đình bị hao tài. Khi đặt xuống, phải đặt bài vị, bát hương của thần phật trước rồi mới đến tổ tiên.
* Nước bao sái:
Cẩn thận hơn, gia đình có thể sử dụng nước bao sái được làm từ 5 loại thảo dược là quế, hồi, đinh hương, gỗ vang, bạch đàn.
Để làm loại nước này, gia chủ hãy cho tất cả các nguyên liệu trên vào nồi, thêm khoảng 1,5 lít nước và đun sôi. Nước sôi khoảng 2 phút thì tắt bếp và để nguội bớt. Sau đó có thể lấy nước thảo dược còn ấm để lau dọn bàn thờ và đồ cúng.
* Rượu gừng:
Theo quan niệm dân gian, rượu và gừng có tác dụng tẩy uế, xua đuổi xui xẻo của năm cũ. Do đó, khi dọn bàn thờ vào cuối năm, gia chủ có thể sử dụng gừng giã nhỏ pha với rượu để lau bàn thờ. Như vậy, khu vực thờ cúng sẽ được làm sạch, sẵn sàng để đón một năm mới an khang, thịnh vượng.
* Rượu tỏi:
Cũng giống như gừng, rượu kết hợp với tỏi không chỉ giúp tẩy sạch các vết bẩn mà còn xua đuổi những vận đen trong năm để chuẩn bị đón năm mới nhiều may mắn hơn. Không phải cứ Tết mới được dùng rượu tỏi để lau bàn thờ, gia chủ có thể ngăm sẵn rượu tỏi và dùng mỗi khi dọn dẹp khu vực thở cúng. Việc này sẽ giúp xua tan những xui xẻo đang đeo bám và mang lại sinh khí, năng lượng tốt đẹp hơn cho gia đình.
- Chuẩn bị chổi, khăn lau bàn thờ chuyên dùng hoặc dùng khăn, chổi mới.
- Chuẩn bị một chiếc bàn bên trên trải vải hoặc giấy đỏ để đặt bài vị, nếu bàn thờ có đặt chung bài vị gia tiên với các thần thì phải để ra hai chỗ khác nhau, không được lẫn lộn.
- Hạ bát hương, bài vị và các đồ thờ cúng xuống nơi sạch sẽ đã chuẩn bị trước (chú ý đặt bát hương, bài vị thần phật và gia tiên riêng để không bị lẫn) rồi mới quét bụi bặm, lau rửa ban thờ, đồ thờ cúng.
- Chuyên gia tâm linh khuyên rằng, nên lau dọn từ trên cao rồi mới xuống đến thấp, lau các bức tượng nên dùng khăn mềm để tránh tượng bị xước hoặc bay màu sơn.
- Đối với các bức tượng bằng đồng không nên lau rửa bằng rượu, cồn, hoặc hóa chất để tránh cho đồng khỏi bị ô xy hóa, han rỉ thành màu xanh hoặc nhanh bị xỉn.
- Khi lau chùi tránh việc xê dịch các bức tượng, bát hương… bởi bát hương là hình thức hội tụ tâm thức, là sợi dây vô hình liên kết cõi trần với cõi âm.
Vì thế, nếu di chuyển bát hương bừa bãi thì có thể làm đứt sợi dây liên kết ấy, khiến lòng thành không được chứng giám và gây ra xui xẻo, tai ương cho gia chủ. Trường hợp có sự cố bất khả kháng phải xê dịch các bức tượng, đồ thờ hoặc bát hương… thì khi lau dọn xong phải sám hối và hoàn nguyên đúng vị trí như ban đầu.
- Nên thường xuyên tỉa các chân hương, không nên để nhiều chân hương vì chân hương chỉ là rác, bàn thờ sẽ nhanh bụi.
- Khi làm sạch bụi rồi thì bước tiếp theo là thay nước ở các bình hoa và thay nước cúng. Hoa đã héo hoặc đã tàn cần thay ngay.
- Sau khi lau dọn xong, thắp 3 nén hương và mời tổ tiên, thần linh về quy tụ.
Việc tỉa chân nhang hay lau dọn bàn thờ ngày 23 tháng Chạp cần phải tiến hành trong sự nghiêm cẩn, thành kính, không được cười đùa, cũng không được ngắt quãng để làm việc khác.
Sau khi dâng hương xin phép, gia chủ sẽ nhẹ nhàng rút từng chân hương, đến khi còn lại số chân hương đẹp nhất, thường là số lẻ như 3, 5, 7, 9… Những chân hương đã rút ra nên mang đi hóa, tro đem đổ xuống sông hồ hoặc vùi vào gốc cây.
Với bát nhang không dùng đến nữa như bát nhang của ban thờ vong, không được vứt bỏ bừa bãi mà cũng phải thả xuống sông suối, nếu có thể thì đặt trên miếng xốp, miếng gỗ nổi. Những điều này cần làm với tâm thành kính, làm đúng cách thì dọn bàn thờ ngày Tết sẽ đón thêm tài lộc, nếu không theo dân gian truyền lại, bát hương bị đối xử không tốt sẽ mang tới vận xui cho gia chủ.
Khi dọn bàn thờ, muốn thay tro trong bát hương thì tốt nhất nên dùng tro rơm nếp cho sạch sẽ, cốt bát hương phải giữ lại, nếu vứt đi tức là vứt bỏ hết tài lộc trong nhà. Còn nếu gia chủ muốn thay bát hương mới thì nên chờ tới lễ đầu xuân cúng tạ đất, nhờ thầy đến làm phép giúp.
Khi thay bát hương mới có thể giữ lại cốt bát hương cũ nếu còn hoặc nhờ thầy viết lại. Bát hương mới phải phù hợp với ban thờ, dùng tro rơm nếp cho vào bát hương, lại dùng cành tre có lá nhỏ nhúng vào bát nước gừng tươi giã hòa cùng nước lã hoặc rượu trắng vẩy vào bát hương để tẩy uế.
Sau khi lau dọn xong bàn thờ cuối năm xong xuôi sẽ đến công đoạn đặt lại đồ thờ lên ban thờ.
Để cẩn thận, người ta thường làm lễ. Cách thức như sau, dùng 7 tờ tiền vàng đốt và làm dấu hơ ở 4 hướng trên dưới trái phải ý là dùng lửa để khai quang, làm sạch, tiền vàng chưa cháy hết thì bỏ vào lò than hoa.
Sau đó, đốt thêm 7 tờ tiền vàng nữa để làm sạch tại các vị trí đặt bài vị, bát hương thần Phật tổ tiên, sau đó mới đặt các đồ vào đúng chỗ.
Cuối cùng là cắm 12 que hương theo thứ tự hướng thời gian: Que thứ nhất cắm ở vị trí 1h, khi cắm thì đọc "niên niên thị hảo niên", tức mỗi năm đều là năm tốt.
Que thứ hai cắm ở vị trí 2h, khi cắm đọc "nguyệt nguyệt thị hảo nguyệt", tức mỗi tháng đều là tháng tốt. Que thứ ba cắm ở vị trí 3h, khi cắm đọc "nhật nhật thị hảo nhật", tức mỗi ngày đều là ngày tốt. Que thứ tư cắm ở vị trí 4h, khi cắm đọc "thời thời vị hảo thời", tức mỗi giờ đều là giờ tốt.
Cứ như vậy cho đến khi cắm hết 12 que hương.
Cuối cùng, đặt lại đồ thờ cúng đúng vị trí, thay nước, thay chum gạo muối (nếu có), khấn xin thỉnh các Ngài về, báo cáo con đã xong việc.
Sau khi đặt lại đồ thờ thì thắp 3 nén hương lên bát hương và vái lạy lần nữa.
Khi hương đầy, người ta thường tỉa và đổ bớt chân hương. Nhưng việc này không phải ai cũng biết và hiểu cách làm, nếu tỉa hương sai cách sẽ khiến tài lộc tiêu tán .
Cách đúng nhất khi tỉa chân hương là tuyệt đối không được lấy ra hết mà phải để lại 5 chân. Không được rút chân hương rồi cầm bát hương đổ hết tro ra ngoài, theo người xưa như vậy rất dễ gây “tán tài”, nên dùng chiếc thìa nhỏ xúc từng thìa đổ ra ngoài rồi mới rửa sạch bát hương đặt sang một bên.
Không được vứt chân hương bừa bãi, tuyệt đối không được bỏ chân hương ở những nơi bẩn thỉu, vì người xưa quan niệm như thế sẽ bị các Thần quở trách, dễ gặp xui xẻo, vận rủi. Chân hương tỉa ra thường đốt và tất cả tro được thả xuống sông, hồ hoặc hòa nước bón cây.
Hơn nữa, với tro, bát hương cũ, đồ thờ cúng khi muốn thay thế đồ mới thì phải thả ra đồ cũ sông hồ cho mát hoặc những nơi sạch sẽ. Với bàn thờ cũ, cây nến, cây hương tiện bằng gỗ sơn son thiếp vàng cổ nên hóa đi, chứ không nên để nguyên vứt linh tinh, vừa “phạm”, vừa ô nhiễm môi trường.
Khi đã biết việc dọn bàn thờ ngày Tết rất quan trọng thì bạn cũng không được lơ là việc dùng gì để lau dọn. Những đồ lau dọn bàn thờ như chổi quét, khăn lau, khăn khô đều là đồ sạch, được mua về để dùng riêng cho lau dọn bàn thờ tổ tiên là tốt nhất, hạn chế dùng chổi, khăn lau dọn chung, vốn mang nhiều uế tạp, không đảm bảo sự tôn nghiêm.
Khi lau rửa bàn thờ thì nên dùng nước ấm, không được dùng nước lạnh để lau rửa bài vị. Đặc biệt, khi lau bát hương, không nên xê dịch bát hương nhiều, chỉ nên dùng giẻ sạch lau qua thành bát bớt bụi, tàn nhang bám trên đó.
Nước dùng để lau dọn bàn thờ, lau bát hương, rửa bình hoa hay chén đĩa trên bàn thờ đều phải là nước sạch, được cất riêng, có nhà cẩn thận còn dùng nước mưa, hay kỳ công nấu hẳn một nồi nước lá trầu, lá bồ để chuẩn bị cho việc dọn dẹp bàn thờ tổ tiên ngày Tết được thanh sạch, trang trọng nhất.
Có thể nấu nước 5 thứ thảo dược (quế, hồi, đinh hương, gỗ vang, bạch đàn), hoặc rượu gừng để tẩy uế, làm sạch đồ thờ cúng. Đun sôi cho kỹ những thảo dược đó với 1,5 lít nước, để ấm rồi dùng nước đó để lau rửa bàn thờ và đồ thờ cúng.
Tuyệt đối không lau bài vị của tổ tiên trước bài vị của thần Phật. Phật luôn ở vị trí trang trọng và luôn được ưu tiên trước nhất. Người xưa quan niệm nếu không làm như vậy là bất kính, mạo phạm với thần Phật, thần Phật có ngôi vị cao hơn nên dễ khiến tổ tiên bị chèn ép.
4. Di chuyển bát chân hương tùy tiện
Các nhà tâm linh cho rằng, bàn thờ là nơi linh thiêng, phù hộ cho gia đình bình an, ấm no và hạnh phúc. Chúng ta không nên tùy tiện động chạm di chuyển. Điều này sẽ làm Tổ tiên, các vị thần khó an vị để phù hộ cho con cháu.
Ngoài ra, người ta còn quan niệm, nếu di chuyển bát hương quá nhiều sẽ dễ chuyển sang hướng xấu, gây xui xẻo cho gia chủ. Điều này có nghĩa là lòng thành của bạn sẽ không được thần linh chứng giám, gây những điều thiếu may mắn và ảnh hưởng đến vận mệnh của gia chủ.
Vì vậy, khi lau dọn bàn thờ chúng ta chỉ nên lau bát hương sạch sẽ, không được tự ý động chạm hoặc di chuyển kẻo tài lộc tiêu tán.
Lư hương trên bàn thờ không chỉ là nơi cắm nhanh sau khi khấn vái của gia chủ, theo quan niệm dân gian đây còn là lư đựng tài lộc của gia chủ. Luôn nhớ, tro trong lư hương phải luôn đầy để tài lộc luôn ăm áp, khi lau chùi chủ nhân cũng không nên di chuyển vị trí. Sau mỗi lần rút chân hương, nên cho thêm tro hoặc cát sạch vào lư hương để tránh "tán tài".
Trên bàn thờ tổ tiên cũng thường đặt hoa, các gia đình có thể lựa chọn hoa lay-ơn, hoa huệ, hoa cúc,.. vừa đẹp, tươi lâu đều được, cũng có gia đình đặt một bình hoa và một bình lộc với mong ước một năm mới tài lộc, bình an sẽ đến với mọi người trong nhà.
Nhưng bên cạnh đó cũng có một số loại hoa kiêng cắm trên bàn thờ ngày Tết, bạn có thể tìm hiểu để tránh sai lầm đáng tiếc này có thể khiến nỗ lực của bạn khi dọn bàn thờ ngày Tết đổ sông đổ bể.
Một số người khi động đến đồ linh thiêng lại càng run, càng hay làm rơi vỡ. Đồ thờ cúng trên bàn thờ là những vật linh thiêng, thể hiện sự trang trọng tôn kính với người thân và tổ tiên đã khuất, nên theo quan niệm dân gian, nếu không cẩn thận làm đổ vỡ thì gia chủ sẽ gặp chuyện không may vì thiếu đi sự tôn trọng với người đã khuất.
Đây là một trong những điều đại kỵ khi lau dọn bàn thờ. Tốt nhất chúng ta phải cực kỳ cẩn thận, nhẹ tay không được làm vỡ đồ vật. Bởi khi làm đổ vỡ các đồ vật, gia đình sẽ bị ông bà Tổ tiên quở trách và nhiều điềm xấu sẽ xảy ra.
Trước khi đặt lại đồ thờ lên, dùng 7 tờ tiền vàng đốt rồi hơ 4 phía trên, dưới, phải, trái của bàn thờ. Sau khi đặt lại đồ thờ thì thắp 3 nén hương lên bát hương và vái lạy lần nữa.
Trước khi mang những đồ thờ xuống cọ rửa, hãy nhớ thật kỹ vị trí để sau đó sắp xếp lại cho đúng. Việc để các đồ thờ cúng sai vị trí sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tài lộc của gia chủ.
Thờ phụng thần linh, tổ tiên, ông bà, chăm chút bàn thờ gia tiên ngày Tết chính là sự hiếu kính, hiếu thuận của con cháu với ông bà, mối liên hệ sợi dây huyết thống, tình thân, gắn kết con cháu với những người đã mất một cách mạnh mẽ và bền chặt nhất. Vì thế, các gia đình nên chú ý một số điều thờ cúng, dọn bàn thờ ngày Tết như trên để có thể vừa đúng nghi lễ và mang lại thịnh vượng đến với gia đình mình.
Chúng ta vừa tìm hiểu lau dọn bàn thờ cuối năm chuẩn bị đón Tết trong ngày 23 tháng Chạp, một chút kiến thức để việc thờ cúng đem lại may mắn và tài lộc cho gia chủ. Hy vọng sẽ giúp bạn thêm được những kiến thức tốt đẹp để đón tết với tài lộc và may mắn. Tuy nhiên, cũng cần xác định rằng tốt nhất vẫn là ăn ngay ở lành, sống tích đức thiện lương thì ắt tài lộc sẽ đến, việc giữ phong thủy chỉ là phần bổ sung cho phúc đức gia chủ.
Chúc cho mọi người có thêm thật nhiều niềm vui trong những ngày cuối năm này
** Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo và chiêm niệm
Nguồn: lichngaytot.com, tổng hợp bởi andromeda.com.vn
CopyRight 2022, andromeda.vn
